شیطان اسم جنس برای هر موجود موذی و منحرف کننده و طاغی و سرکش است؛ که هم شامل ابلیس می شود و هم بقیه موجودات منحرف کننده و تبهکار.
راغب اصفهانی در ریشه یابی کلمه شیطان این دو نظر را بیان می کند: "شیطان یا از "شطن" به معنای دور شدن(از حق) گرفته شده و یا از "شاط" به معنای سوختن از روی خشم، مشتق گردیده است و نقل می کند که شیطان اسم است برای هر موجود پلید و شریر از جن و انس و حیوان"[1]
در قرآن مجید نیز در برخی موارد از ابلیس تعبیر به شیطان شده است.[2] و در مواردی دیگر همان معنای عمومی شیطان اراده شده است.[3] بعضی گمان کرده اند که ماهیت شیطان چیزی جز نفس اماره نیست. همان هواهای حیوانی و شهوانی، در درون انسان که او را به بدی ها امر می کند.
اما قرآن مجید ابلیس را موجودی مستقل از انسان و از جنس آتش و جن می داند. گرچه شیطان موجودی مستقل از هوای نفس است؛ اما جدای از هوای نفس به انحراف و نفوذ نمی پردازد. بلکه از راه خواهش های حیوانی و با تزیین و فریب انسان او را به سوی مادیات و لذایذ غفلت انگیز، جذب می کند. آنگاه که قرین و همدم او شد؛ با افساری که به گردنش انداخته؛ او را به هر سو که بخواهد می کشاند. خداوند نیز بر اساس حکمت و مصلحت، زمینه نفوذ و وسوسه گری او را منتفی نفرمود. بلکه با اسبابی مانند تبلیغات سمعی و صوتی و برنامه های مخرّب و اغفال کننده و اجازه مشارکت در مال و فرزندان، از طریق حرام و نامشروع امکان تحریک او را فراهم کرد.(اسرا/64)
راغب اصفهانی در ریشه یابی کلمه شیطان این دو نظر را بیان می کند: "شیطان یا از "شطن" به معنای دور شدن(از حق) گرفته شده و یا از "شاط" به معنای سوختن از روی خشم، مشتق گردیده است و نقل می کند که شیطان اسم است برای هر موجود پلید و شریر از جن و انس و حیوان"[1]
در قرآن مجید نیز در برخی موارد از ابلیس تعبیر به شیطان شده است.[2] و در مواردی دیگر همان معنای عمومی شیطان اراده شده است.[3] بعضی گمان کرده اند که ماهیت شیطان چیزی جز نفس اماره نیست. همان هواهای حیوانی و شهوانی، در درون انسان که او را به بدی ها امر می کند.
اما قرآن مجید ابلیس را موجودی مستقل از انسان و از جنس آتش و جن می داند. گرچه شیطان موجودی مستقل از هوای نفس است؛ اما جدای از هوای نفس به انحراف و نفوذ نمی پردازد. بلکه از راه خواهش های حیوانی و با تزیین و فریب انسان او را به سوی مادیات و لذایذ غفلت انگیز، جذب می کند. آنگاه که قرین و همدم او شد؛ با افساری که به گردنش انداخته؛ او را به هر سو که بخواهد می کشاند. خداوند نیز بر اساس حکمت و مصلحت، زمینه نفوذ و وسوسه گری او را منتفی نفرمود. بلکه با اسبابی مانند تبلیغات سمعی و صوتی و برنامه های مخرّب و اغفال کننده و اجازه مشارکت در مال و فرزندان، از طریق حرام و نامشروع امکان تحریک او را فراهم کرد.(اسرا/64)
